En God de Heare liet allegear beammen út ‘e grûn opsjitte, begearlik om nei te sjen en goed om fan te iten. De libbensbeam stie midden yn it hôf en ek de beam om te witten fan goed en kwea. (Gen. 2: 9)
Als de aarde morgen zou vergaan, zou ik vandaag nog een appelboom planten…(Martin Luther)
Tijdens de cursus natural farming in november 2024 ontdekte ik dat we wel bedroevend slecht met onze groene vrienden omgaan. Zelf hebben we een appelboom in onze voortuin geplant bijna twintig jaar geleden. Het appelboompje heeft ons al een flink aantal jaren appels bezorgd, met in de lente de vooraankondiging daarvan door middel van bloesem. Soms een week genietend, soms na een dag al verwaaid en verregend. Dit jaar lukte het niet, terwijl ik flink alle omhoog piekende takken had gesnoeid op advies van een natuurvriend die alle bomen, struiken en planten bij naam kent. De kracht kan dan gaan in de takken waar bloesem in komt, is de gedachte daarachter.
Cursusleider Kutluhan legde uit dat de boom een penwortel heeft, verticaal naar beneden en ook wortels die meer horizontaal gaan. Als die penwortel de bodem raakt van een pot dan gaat deze vergroeien. Hij kan niet zijn natuurlijke weg naar beneden vervolgen. Dat heeft betekenis voor wat er boven de grond is, omdat dit min of meer gespiegeld is. De stam wil naar boven, en rondom die stam takken die rondom naar boven wentelen. Als de penwortel geen kans krijgt naar onderen te gaan, dan imiteert het bovenste gedeelte dat. Dus mocht je boompjes in een pot hebben en je ziet dat het deel boven de grond 10 cm, dan moet je er vanuit gaan dat er onder de grond 20 cm penwortel groeit, recht naar beneden. Je moet dus zorgen dat de pot groot en hoog genoeg is.
We vernamen dat snoeien zwakte veroorzaakt, doordat je hem in een onnatuurlijk vorm knipt. Daarbij moet je de boom voor de rest van zijn leven blijven snoeien, je maakt hem afhankelijk van jou. De vorm van een boom kun je zien in de vorm van de nerven van zijn bladeren. Zonder snoeien kan de boom zijn sappen naar boven sturen via de hoofdstam. Door te snoeien en drie of vier takken zijwaarts te laten groeien dwingen we de boomsappen tot een vermoeiende weg. Het boomsap gaat eerste naar tak één, weer naar beneden, dan naar tak twee, weer naar beneden, dan naar tak drie enz. De boom heeft het gevoel dat ie bedreigd wordt, maar wil zich zelf wel voortplanten. Net als alle andere organismen in doodsangst. Dus krijgen we in eerste instantie meer bloesem en fruit. De menselijke soort blij, want wij denken vanuit: meer is beter. Maar de boom leeft op deze manier een kwart van zo’n natuurlijke leeftijd.
Wat betreft water geven aan bomen, daarvoor moet je de bladeren observeren. ’s Morgens en ’s avonds hangen de bladeren recht. In vol zonlicht zal de boom zijn bladeren slapper laten hangen zodat de zon er niet te recht op schijnt. Daardoor zou er teveel water verdampen via de bladeren. Dit is een natuurlijk mechanisme om hun waterhuishouding te reguleren. Dus observeer de bladeren, soms slaagt een boom erin om ’s nachts water te verzamelen om zijn stoma’s in zijn bladeren te openen en water uit de lucht te halen. Als bomen er niet om vragen, dan geen water geven en al helemaal niet overdag. ’s Ochtends om een uur of vijf en in een heet klimaat ’s avonds. Als een boom wel om water vraagt geef het dan niet direct. Bomen krijgen niet alleen water via hun wortels, maar dus ook via hun bladeren. Door te wachten moedig je de boom aan om dieper te wortelen.
Het is net als met vasten. Zestig procent van onze energie gaat naar vertering. Eerst lijdt je metabolisme als er geen voedingsstoffen binnenkomen, maar na een paar dagen past het zich aan en ga je je beter voelen, je heelt je lichaam en zo werkt het ook bij bomen. Fruit en groente die je kweekt zonder extra bewatering hebben veel meer smaak. Ons oog wil grote glanzende sappige vruchten, terwijl de smaak een stuk minder geconcentreerd is. Hoe meer je de vruchtbaarheid van de bodem verhoogt, hoe beter de bodem water kan vasthouden en hoe onafhankelijker de bomen worden. Dat is voor ons ook prettig, dan hoeven we niet steeds te snoeien en water te geven. Je laat bomen groeien in eigen ritme en hebt ook nog lekkerder fruit… Door het raam zie ik onze appelboom rustig staan zonder bladeren. Vogeltjes zitten er graag in vanwege opgehangen zaadbolletjes. Ik hoop op bloesem en vruchten komende seizoenen…
Sybrig Bethlehem- Martens
